Odciągi stanowiskowe (zwane też wentylacją miejscową) to specjalistyczne urządzenia służące do oczyszczania powietrza bezpośrednio u źródła zanieczyszczeń. Znajdują zastosowanie na halach produkcyjnych, w warsztatach, laboratoriach czy magazynach, gdzie w wyniku pracy powstają pyły, dymy, opary i gazy szkodliwe dla zdrowia. Dzięki odciągom miejscowym zanieczyszczenia są wychwytywane w miejscu powstawania – przy stanowisku pracy – zanim rozprzestrzenią się po całym pomieszczeniu. Zapewnia to czystsze powietrze i bezpieczniejsze środowisko dla pracowników, co jest niezbędne dla zdrowia i komfortu pracy. Odciągi stanowiskowe chronią przed wdychaniem toksycznych oparów podczas spawania, malowania natryskowego, szlifowania, obróbki drewna, metalu i wielu innych procesów przemysłowych.

Dlaczego stosuje się odciągi miejscowe?

W wielu zakładach produkcyjnych standardowe systemy wentylacji ogólnej nie są w stanie usunąć wszystkich niebezpiecznych substancji powstających podczas procesów technologicznych. Podczas spawania, cięcia gazowego czy szlifowania emitowane są drobne cząstki metali i pyły, zaś przy lakierowaniu lub lutowaniu – lotne związki organiczne i opary chemikaliów. Wszystkie te zanieczyszczenia mogą powodować choroby układu oddechowego, alergie, podrażnienia skóry, a także wpływać negatywnie na koncentrację i wydajność pracowników.

Zastosowanie odciągów stanowiskowych przynosi wiele korzyści:

• Ochrona zdrowia pracowników. Odciągi usuwają pyły i dymy tuż przy ich źródle, co znacząco ogranicza ich wdychanie.
• Wydajność i bezpieczeństwo pracy. Czystsze powietrze sprawia, że pracownicy lepiej się czują i rzadziej chorują, co zmniejsza absencję chorobową. Dodatkowo ogranicza osadzanie zanieczyszczeń na maszynach, chroniąc je przed awariami.
• Zgodność z normami BHP. Wiele przepisów wymaga stosowania wentylacji miejscowej w miejscach pracy o dużym zapyleniu lub emisji szkodliwych oparów.
• Elastyczność i oszczędność. Lokalne odciągi są bardziej skuteczne od ogólnych systemów wentylacyjnych – zamiast oczyszczać całe powietrze w dużej hali, usuwają zanieczyszczenia dokładnie tam, gdzie się pojawiają. To zazwyczaj pozwala na mniejsze zużycie energii i niższe koszty eksploatacji.

W skrócie: odciągi stanowiskowe to nadrzędna inwestycja w czyste powietrze. Chronią zdrowie, poprawiają warunki pracy i zgodność z przepisami oraz minimalizują ryzyko wypadków i awarii sprzętu.

Jak działają odciągi stanowiskowe?

Każdy odciąg miejscowy składa się z kilku podstawowych elementów, które współdziałają, aby zatrzymać zanieczyszczenia u źródła:

• Urządzenie chwytające zanieczyszczenia. Może to być elastyczne ramię ssące, okap (nad stanowiskiem) lub specjalna obudowa. Tę część umieszcza się w bezpośrednim pobliżu pracującej maszyny lub obszaru, gdzie powstają dymy, pyły albo gazy.
• System przewodów i wentylator. Po uchwyceniu zanieczyszczeń powietrze jest zasysane przez ramiona lub okap i kierowane do układu rur wentylacyjnych. W instalacji znajduje się wentylator (najczęściej promieniowy), który wytwarza ciąg i tłoczy powietrze dalej – albo na zewnątrz budynku, albo do urządzenia filtrującego.
• Filtracja i oczyszczanie. Jeżeli odciąg jest połączony z urządzeniem filtrowentylacyjnym, powietrze przechodzi przez odpowiednie filtry (np. pyłowe, HEPA, węglowe) usuwające szkodliwe cząsteczki i opary. Dopiero czyste powietrze jest później wyrzucane na zewnątrz lub recyrkulowane do pomieszczenia. W przypadku mniejszych systemów odciąg może być jedynie odprowadzany poza halę bez dodatkowych filtrów.

W praktyce praca odciągów miejscowych to szybkie pochłanianie zanieczyszczeń w punkcie ich emisji, zanim zdążą się rozsypać po pomieszczeniu. Oznacza to, że choć powstaje np. gęsty dym spawalniczy, nie rozprzestrzenia się on po całej hali, tylko zostaje od razu odessany przez ramie ssące lub okap nad spawaniem. Taki mechanizm działania gwarantuje wysoką skuteczność – w porównaniu do zwykłego wietrzenia czy klimatyzacji centralnej, która działa na całe powietrze w pomieszczeniu.

Rodzaje odciągów stanowiskowych

Odciągi miejscowe mogą występować w różnych formach, dopasowanych do typu prac i środowiska. Do najpopularniejszych zalicza się:

• Ramiona ssące (przegubowe lub teleskopowe). To elastyczne, mobilne ramiona z pochłaniaczem na końcu. Przy montażu na ścianie lub suficie mogą być dowolnie ustawiane w zasięgu stanowiska pracy. Idealnie nadają się do gięcia, szlifowania czy lutowania, gdzie operator porusza się wokół. Dzięki przegubowej konstrukcji łatwo kierować je dokładnie tam, gdzie pojawiają się zanieczyszczenia. Dostępne są modele w różnych długościach i średnicach, także wersje przeciwwybuchowe (ATEX) do trudnych warunków.
• Okapy i wentylacyjne osłony. To sztywne konstrukcje (podwieszane lub wolnostojące) umieszczane nad miejscem pracy. Sprawdzają się świetnie w zadaniach wymagających wykonania kilku czynności przy jednym stałym stanowisku, np. przy spawaniu długich elementów czy malowaniu. Przykładem są wyciągi okapowe nad palnikami spawalniczymi czy osłony do szlifierek stołowych. Okapy zbierają zanieczyszczenia z większej powierzchni i odprowadzają je rurami do filtra lub na zewnątrz.
• Stoły odciągowe i stanowiska spawalnicze/szlifierskie. To kompletnie wyposażone stanowiska wyposażone w wbudowane systemy odciągowe pod blatem. Przykładem są stoły spawalnicze z kratką odciągową lub specjalne stanowiska UES/N czy SLOT, które mają perforowane powierzchnie lub zintegrowane zbiorniki odciągowe. Pozwalają pracować wygodnie przy stałej pozycji, a pyły i dymy opadają bezpośrednio do blatu z odciągiem. Takie rozwiązania są praktyczne dla seryjnej obróbki lub precyzyjnego wykańczania elementów.
• Zestawy przenośne i filtry mobilne. Wiele firm stosuje mobilne wyciągi ze zintegrowanym wentylatorem i filtrem (np. zestawy PZW, ZWP). Są to samodzielne pojazdy lub przyssawki na wózkach, które można dowolnie przemieszczać między stanowiskami. Umożliwiają elastyczne wykorzystanie nawet tam, gdzie nie ma stałej instalacji rur. Po zakończonej pracy urządzenie można łatwo odpiąć i przewieźć do następnego zadania, co jest wygodne przy często zmieniającym się procesie produkcji.

Każdy typ ma swoje zastosowanie – dobór odpowiedniego odciągu zależy od specyfiki pracy i rodzaju emitowanych zanieczyszczeń. Ważne jest też dopasowanie mocy ssania (wentylatora) oraz filtrów do rodzaju pyłów (np. metale ciężkie, pyły organiczne, gazy chemiczne).

• Ramiona obrotowe i szynowe systemy ssące. W większych halach stosuje się czasem rozwiązania rozszerzające zasięg ramion ssących. Przykładowo ramiona obrotowe (RO) mocuje się do konstrukcji, dzięki czemu zwiększa się zasięg pracy podwieszanego ramienia, co jest przydatne przy długich ciągach spawalniczych. Również popularne są szyny sufitowe (np. ERGO-KOS-AL) umożliwiające przesuwanie ramion nad liniami produkcyjnymi.
• Ramiona przeciwwybuchowe. W miejscach zagrożonych wybuchem (np. przy pyłach łatwopalnych) montuje się specjalne wersje ATEX. Mają one zabezpieczoną konstrukcję i izolację, aby nie stanowiły zagrożenia w atmosferze zagrażającej eksplozją.

Dzięki bogatej ofercie typów odciągów każde stanowisko pracy może być wyposażone w najbardziej efektywne rozwiązanie: od prostego, ręcznego ramienia ssącego, po zautomatyzowane stacje z filtracją.

Przykładowe zastosowania

Odciągi stanowiskowe stosuje się praktycznie we wszystkich branżach przemysłowych, w których występuje emisja szkodliwych substancji. Oto kilka typowych zastosowań:

• Spawalnie i metalurgia. Usuwanie dymów spawalniczych (kwasicy metali, ozonu, tlenków) bezpośrednio nad spawarką lub palnikiem.
• Szlifiernie i obróbka metalu. Zbieranie pyłów ze szlifierek kątowych, stołowych czy maszyn CNC.
• Lakiernie i malarnie natryskowe. Zasysanie mgły lakierniczej i oparów farb przy malowaniu elementów samochodowych, mebli itp.
• Przemysł chemiczny i farmaceutyczny. Odciąganie pyłów chemicznych i oparów rozpuszczalników w procesach mieszania, napełniania i dozowania.
• Elektronika i przemysł precyzyjny. Eliminacja cząstek lutowniczych i innych mikroskopijnych zanieczyszczeń.
• Prace budowlane i wykończeniowe. Mobilne ramiona czy filtry do zbierania pyłu przy szlifowaniu betonu, drewna czy innych materiałów budowlanych.
• Magazyny i zasoby. Choć to mniej typowe, odciągi miejscowe mogą być używane np. przy napełnianiu silosów, gdzie trzeba pochłaniać unoszące się pyły podczas zasypywania towarów.
• Laboratoria. Specjalne systemy odciągowe z filtrami HEPA do usuwania gazów i drobnych cząstek chemicznych w pracach badawczych.

Każde stanowisko, na którym powstają lokalne źródła zanieczyszczeń, może być zabezpieczone odciągiem. Ważne jest zrozumienie konkretnej sytuacji – innego typu urządzenia wymaga spawacz, innego lakiernik, a jeszcze innego operator tokarki. Dzięki temu zapewniamy maksymalną efektywność i ograniczamy koszty związane z nadmiernym zakurzeniem lub zagrożeniem BHP.

Korzyści z zastosowania odciągów stanowiskowych

Podsumowując, montaż odciągów miejscowych niesie ze sobą liczne zalety:

• Zdrowsze środowisko pracy. Redukcja ilości unoszących się pyłów i dymów eliminuje wiele zagrożeń dla układu oddechowego.
• Lepsze bezpieczeństwo. Mniej kurzu i aerozoli zmniejsza ryzyko poślizgów, upadków oraz groźnych wybuchów (zwłaszcza przy pyłach palnych).
• Zachowanie zgodności z przepisami. Stosowanie odciągów jest często wymogiem prawnym w zakładach pracy, gdzie występują substancje niebezpieczne.
• Ochrona sprzętu i produktów. Mniej zanieczyszczeń w powietrzu to dłuższa żywotność maszyn (brak zapychania filtrów, silników) oraz wyższa jakość wytwarzanych produktów (np. brak spalin i pyłu na świeżej powłoce malarskiej).
• Większa wydajność. Operatorzy pracują efektywniej, gdy nie muszą siedzieć w kurzu czy chmurze dymu. Dobre warunki wpływają też na ich samopoczucie i bezpieczeństwo, co zmniejsza absencję i zwiększa produktywność całego zakładu.
• Elastyczność instalacji. Odciągi miejscowe można łatwo dostosować do zmieniających się potrzeb produkcji – dzięki przenośnym zestawom lub modularyzacji systemu.

W efekcie lokalna wentylacja przyczynia się do oszczędności finansowych – mniej dni chorobowych, mniejsze zużycie filtrów ogólnych oraz niższe koszty utrzymania czystości hali. Mimo początkowego nakładu na montaż odciągów, korzyści zwracają się bardzo szybko.

Oferta odciągów stanowiskowych firmy Klimawent

Na rynku działa wiele firm oferujących urządzenia wentylacyjne, w tym odciągi miejscowe. Jednym z producentów jest polska firma Klimawent, która posiada szeroki asortyment systemów odciągów stanowiskowych dostosowanych do różnych zadań. W ofercie Klimawentu można znaleźć m.in.:

• Ramiona odciągowe ERGO LUX, ERGO-MINI – solidne, przegubowe ramiona ssące przeznaczone do typowych prac spawalniczych i montażowych.
• Ramiona ERGO/Ex – wersje przeciwwybuchowe (ATEX) do zastosowań w miejscach o zwiększonym ryzyku zapłonu (pyły palne, opary).
• Ramiona obrotowe (RO) – zwiększające zasięg pracy przy ruchomych stanowiskach.
• Szyny i systemy sufitowe (np. ERGO-KOS-AL) – umożliwiające swobodne przesuwanie ramion na długich stanowiskach montażowych.
• Stanowiska spawalniczo-szlifierskie (UES-N, SLOT) – kompletnie wyposażone stanowiska z wbudowaną kratką ssącą, przeznaczone do pracy z ręczną szlifierką czy przy prostoliniowym spawaniu. Takie stoły umożliwiają wychwytywanie pyłów z powierzchni materiału podczas obróbki.
• Stoły i stanowiska ERGO-STW-R – profesjonalne stanowiska spawalnicze z wbudowanym odciągiem powietrza znad stołu, gwarantujące efektywne usuwanie dymów spawalniczych.
• Zestawy przenośne (PZW, ZWP) – gotowe mobilne systemy z filtrem i wentylatorem, umożliwiające elastyczną wentylację nawiewną lub wywiewną w dowolnym miejscu hali.
• Urządzenia filtracyjne – klimawent oferuje również filtry i odpylacze, które można łączyć z ramionami i okapami dla kompleksowej filtracji zanieczyszczonego powietrza. Dzięki temu powietrze jest nie tylko odprowadzane, ale też efektywnie oczyszczane.

Produkty Klimawentu wyróżniają się wysoką jakością wykonania i trwałą konstrukcją. Projektowane są tak, aby zapewniały maksymalny komfort i bezpieczeństwo obsługi, a jednocześnie nie wymagały częstej konserwacji. Firma zapewnia różnorodne warianty urządzeń – od prostych ramion po zaawansowane zestawy do zastosowań przemysłowych – dzięki czemu klienci mogą dobrać system idealnie odpowiadający specyfice ich procesów. Szczegółowy opis dostępnych modeli można znaleźć na stronie producenta, co ułatwia wybór najbardziej odpowiedniego rozwiązania.

Wybór odciągów miejscowych z oferty takiego specjalisty jak Klimawent pozwala skutecznie poprawić jakość powietrza w miejscu pracy. Dobrze dobrana instalacja ramion, okapów, filtrów i stołów zapewni, że zanieczyszczenia będą pochłaniane w najlepszy możliwy sposób. W efekcie pracownicy zyskają zdrowsze i bezpieczniejsze warunki, a zakład spełni normy BHP i środowiskowe, minimalizując nieprzewidziane przestoje czy koszty leczenia.

Odciągi stanowiskowe to w praktyce ewidentna korzyść dla każdego przedsiębiorstwa dbającego o bezpieczeństwo pracy i wysoką wydajność produkcji. Wszystkie rozwiązania przedstawione powyżej można poznać bliżej na stronie oferty Klimawent, gdzie omówione są najpopularniejsze modele oraz ich zastosowania. Tam też zamieszczone są dane techniczne, które pomogą dopasować odciąg do specyficznych potrzeb konkretnego zakładu.